Araştırma verileri bilimsel araştırmaların tekrarlanabilmesi, korunması ve sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesi için büyük önem taşımaktadır. Araştırma verilerinin doğru yönetilmesi sayesinde araştırma fonlarının daha etkili dağıtılması sağlanabilir, ayrıca kamu fonlarıyla üretilen verinin güvenilir, keşfedilebilir, erişilebilir ve yeniden kullanılabilir olması sağlanabilir. TÜBİTAK ULAKBİM Açık Ders Platformunun ilk içeriği olan bu derste Türkiye'de görev yapan araştırmacılar, proje yöneticileri, fon sağlayıcı kuruluşlar ve akademik birimler için araştırma verisi tanımından başlayarak veri hazırlama, işleme, analiz etme, koruma, erişim sağlama ve tekrar kullanma için temel bir rehber sunulmaktadır.
Araştırma süreçlerinin iyileştirilmesi ve bu süreçler sonunda üretilen çıktıların değerlendirilmesinde “sorumlu” yaklaşımların geliştirilmesi ve uygulanmasına yönelik olarak rehber niteliğinde bir içerik sunulmaktadır. İçerikte yer alan modüller sürece dahil tüm aktörleri kapsayacak şekilde yapılandırılmıştır. Bu bağlamda, bilim ve teknoloji politikalarının gelişiminde önemli rolü bulunan araştırmacılar, politika yapıcılar, ticari kurum ve kuruluşlar ile topluma yönelik olarak çeşitli modüller içeren bir yapı tasarlanmıştır.
Bu ders kapsamında, açık erişimin tanımı, kısa tarihçesi, açık bilimden farkı ve faydaları anlatılmaktadır. Açık erişimin iki temel gerçekleşme yolu olan yeşil ve altın açık erişim ile ilgili bilgi verilmekte, yeşil yolun gerçekleşmesinde oldukça önemli olan açık erişim arşivleri, bu arşivlerin türleri ve söz konusu arşivlerin standartlara uyumlu ve uluslararası anlamda karşılıklı/birlikte çalışır ve görünür olması için yapılması gerekenlerden bahsedilmektedir. Açık erişim ile ilgili son dönem gelişmelerinden olan ve daha çok altın yol ile ilgili Plan S üzerinde durularak, farklı dergi ve yayıncıların açık erişim konusundaki uygulamaları ile ilgili örnekler sunulmaktadır. Ayrıca, Türkiye’deki açık erişim arşivleri niceliksel ve niteliksel olarak değerlendirilmektedir.
Bu ders kapsamında, geleneksel hakem değerlendirmesi yaklaşımları, açık hakemlik türleri, açık hakemlik kullanan yayıncı ve dergi örnekleri, açık hakemlik uygulamaları, açık hakemlik uygulamasının alanlara göre değerlendirilmesi, açık hakemliğin eksileri ve artıları anlatılmaktadır.
Bu bölümde, atıf kavramı, kaynak gösterme yöntemleri ve atıf dizinleri tanıtılmakta, açık bilimde son yılların önemli konularından biri olan açık atıflar konusunda bilgi sunulmaktadır. İlk bölümde yazarların atıf yapma motivasyonları ile ilgili temel bilgiler yer almaktadır. İkinci bölümde atıf dizinleme platformları tanıtılmakta ve son bölümde de açık atıf girişimleri hakkında bilgi verilmektedir.
Doğru bilimsel araştırmanın temel ilkelerinden biri, bir araştırma tekrarlandığında benzer sonuçlara ulaşabilmek, yani sonuçları doğrulayabilmektir. Özellikle hesaplamalı analize dayalı araştırmalarda tekrarlanabilirlik önemli problemlerden biridir ve açık araştırma verileri ile birlikte "tekrarlanabilirlik krizi" kavramı sıklıkla duyulmaya başlanmıştır. Bu bağlamda, bu bölüm ile bir bilimsel araştırmanın tasarımı, veri üretimi, hesaplama yöntemleri ve raporlama gibi tüm ilgili süreçlerinde tekrarlanabilir araştırma yapılmasını mümkün kılacak ve araştırmacılara yol gösterecek rehber niteliğinde bir eğitim oluşturulması amaçlanmıştır.
Bu derste son yıllarda bilimsel metinlerin ve büyük verinin analizi için kullanılan yöntemlerden biri olan metin ve veri madenciliğine ilişkin tüm unsurlar (tanımlar, süreçler, yöntemler, veri kaynakları, politika modelleri vb.) hakkında bilgi verilmektedir. Metin ve veri madenciliği konusunda çalışmaya başlayacak tüm araştırmacıların temel bilgileri edinmek için ihtiyaç duyabilecekleri tüm bilgiler bu derste sunulmaktadır.