Halihazırda en bilinen iki açık atıf girişimi Initiative for Open Citations (I4OC) ve Open Citations'tur. Her bir girişim hakkında temel bilgiler aşağıda sunulmaktadır. 

Inıtiative for Open Citations (I4OC)

I4OC bilimsel atıf verilerinin sınırsız kullanılabilirliğini teşvik etmek için bilimsel yayıncılar, araştırmacılar ve ilgili tüm tarafların arasında gerçekleştirilen bir işbirliği girişimidir. Bu girişimin amacı yapılandırılmış, ayrılabilir ve açık atırlara ilişkin verilerin kullanılabilirliğini teşvik etmektir [1]. Bu bağlamda:

  • Yapılandırılmış her yayını ve her atıf örneğini temsil eden verilerin ortak bir formatta ve makine tarafından okunabilir biçimde ifade edilmesini ve programlı şekilde erişilebilmesini,
  • Ayrılabilir bibliyografik ek kaynaklara ihtiyaç duyulmaksızın alıntı örneklerine ulaşılıp analiz edilebilmesini, 
  • Açık ise herkesçe erişilebilir ve yeniden kullanılabilir olmasını ifade eder. 

Bu girişimin bilimsel araştırma ortamına temel katkıları: 

  • Hem abonelik hem de açık erişim olmak üzere yayınlanmış içeriğin keşfedilebilirliğini artırmak için bağlantılı bilimsel atıf verilerinin küresel bir kamu ağının kurulması, 
  • Yayıncıların, araştırmacıların, finansman kuruluşlarının, akademik kurumların ve genel halkın yararına açık atıf verileri üzerinden yeni hizmetler oluşturulması ve mevcut hizmetlerin geliştirilmesi, 
  • Bilgi alanları arasındaki bağlantıları keşfetmek ve bilimsel alanların gelişimini takip edebilmek için genel bir atıf bilgisi sunulması olacaktır. 

I4OC'ye halihazırda pek çok organizasyon ve yayıncı açık atıf verisi sağlamaktadır. Bu sayede atıflar daha erişilebilir hale gelmektedir. Aşağıda girişimin detaylı olarak anlatıldığı bir video bulunmaktadır. 

Video: HighWire Publishers' Meeting W2018 || Initative for Open Citation (I4OC) and Registered Reports

OpenCitations 

OpenCitations semantik web teknolojilerini kullanarak açık atıf verilerinin yayınlanması ve herkesçe erişilebilir olmasını hedefleyen kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. I4OC'nin kilit kurucu üyeliği rolüyle açık atıf savunuculuğu yapmaktadır. İdari kolaylık sağlamak için Bologna Üniversitesindeki Research Centre for Open Scholarly Metadata kuruluşu tarafından yürütülmektedir [3].

OpenCitations tarafından düzenlenen 3 saatlik online çalıştayda araştırmacılar, bilimsel yayıncılar, fonlayıcılar, politika yapıcılar ve diğer tüm paydaşlar için veri hazırlama, yeniden kullanma, geliştirme ve üstveri konularında oldukça detaylı bilgiler paylaşılmıştır. İlgili çalıştay YouTube'dan erişilebilir durumdadır. Video bağlantısı aşağıda sunulmaktadır. 

Video: OpenCitations ve açık bilimsel üstveri çalıştayı kaydı [4]

Türkiye'de Durum

Türkiye'de Türkçe bilimsel literatür için atıf verilerini sağlayan en temel kaynak TRDizin'dir [5]. TÜBİTAK ULAKBİM tarafından sağlanan TRDizinde fen ve sosyal bilimler temel konularında dergiler seçim kriterleri doğrultusunda sisteme eklenmekte ve atıf bilgileri herkesçe erişilebilir şekilde dizinlenmektedir. 

TR Dizin sisteminde tüm atıflar JSON formatında tutulmakta (yapılandırılmış) ve talep edildiği takdirde yayından ayrı şekilde elde edilebilmektedir (ayrıştırılmış). Ayrıca tüm atıflar açık şekilde erişilebilir durumdadır. Bu sebeple TR Dizin’in açık atıf hareketi tarafından belirlenen tüm kriterlere uyduğu söylenebilir. Ancak burada önemli nokta uluslararası açık atıf girişimlerine veri sağlanmasıdır. TR Dizin verisinin uluslararası sistemlerle konuşabilirliği sağlandığı takdirde Türkçe atıfların uluslararası görünürlüğünün artırılması sağlanabilir.

Kaynakça

[1] Initiative for Open Citations (I4OC). Erişim adresi: https://i4oc.org/ 

[2] HighWare Press. (2020). HighWire Publishers' Meeting W2018 || Initative for Open Citation (I4OC) and Registered Reports [YouTube videosu].

[3] OpenCitations. Erişim Adresi: https://opencitations.net/

[4] OpenCitations. (2022). Workshop on OpenCitations and Open Scholarly Metadata 2022 [YouTube Videosu]. 

[5] TRDizin. Erişim adresi: https://trdizin.gov.tr/hakkinda/

En son değiştirme: Pazartesi, 24 Haziran 2024, 9:27 AM