* Bu bölüm 2021 yılında Scientometrics dergisinde yayımlanan "Google Scholar, Microsoft Academic, Scopus, Dimensions, Web of Science, and OpenCitations’ COCI: a multidisciplinary comparison of coverage via citations" başlıklı makale temel alınarak hazırlanmıştır [1].

Atıf dizinleri bilimsel yayınların kaynakçaları arasında bağlantı kurarak atıf bilgisi sağlayan veri tabanlarıdır. İlk atıf dizinleri Bilimsel Bilgi Enstitüsü (ISI) tarafından piyasaya sürülen Science Citation Index (1964), Social Sciences Citation Index (1973) ve Arts & Humanities Citation Index'tir (1978). 1997 yılında tüm bu indeksler "Web of Science" çerçevesi altında birleştirilmiştir. Web of Science dergi temelli olarak geliştirdiği kriterlerle içeriğini oluşturur ve içerikleri dizinler [2]. Günümüzde bu indekslere konferans bildirilerini kapsayan Conference Proceedings Citation Index (Science ve Social Sciences edisyonları ile), Book Citation Index ve Emerging Sources Citation Index gibi yeni dizinler eklenmiştir. 

2004 yılına gelindiğinde iki yeni atıf dizini piyasaya sürülmüştür. Bunlardan biri Elsevier yayınevi tarafından çıkarılan Scopus veri tabanıdır. Scopus da Web of Science gibi belirli dergi seçim kriterleri çerçevesinde [3] içeriğini belirler ve dizinlediği dergilerde yer alan makalelere ilişkin bilgileri depolayarak sunar. 

Diğeri ise Google Scholar'dır. Google Scholar'ın diğer iki indeksten farkı bir arama motoru olmasıdır. Herhangi bir seçim kriteri olmaksızın webde erişilebilir tüm atıfları listelemekte ve sunmaktadır. Bu bakımdan Google Scholar'ın bir atıf dizini değil, atıf arama motoru olduğunu söylemek mümkündür. Diğer iki aracın aksine Google Scholar hizmeti ücretsizdir. Google Scholar'a benzer bir sistem olan ve 2006 yılında Microsoft şirketi tarafından geliştirilen Microsoft Academic 2016 yılında kapatılmıştır. 

2018 yılında, açık atıf hareketinin yaygınlaşması ile atıf bilgilerine sınırsızca erişime yönelik çeşitli çalışmalar neticesinde yeni ücretsiz araçlar piyasaya çıkmaya başlamıştır. Bu araçlardan ilki Dimensions'tur. Temel arama işlevlerinin ücretsiz olduğu Dimensions'ta API erişimi gibi gelişmiş işlevlerin ödeme gerektirdiği bir model geçerlidir. Kar amacı gütmeyen araştırma projeleri için ödeme alınmaz. 

Dimensions benzeri bir yapı açık atıf girişimi OpenCitations tarafından hazırlanan ve CrossRef'te dizinlenen açık atıfları içeren COCI veri setiyle de sunulmaktadır. Bu gibi girişimlerle açık erişimin yalnızca araştırmalara erişim için değil, atıflar için de oldukça önemli olduğu vurgulanmakta ve milyonlarca atıfa ilişkin bilgi sunulmaktadır. 

Son yıllarda atıfların içeriklerine ilişkin bilgi sunan çeşitli araçlar da piyasaya sunulmaya başlanmıştır. Bu araçlardan en bilineni scite'tır. scite aracılığıyla atıf cümleleri incelenmekte ve atıfların anlamlarına yönelik bir sınıflandırma yapılmaktadır. Web of Science veri tabanı da 2021 yılında benzer bir uygulamayı (enriched cited references) hayata geçirmiştir. Bu uygulama ile artık atıf cümlelerine ilişkin bilgiler Web of Science aracılığı ile sunulmaktadır. 

Atıf dizinlerinin karşılaştırması: WoS, Scopus ve Dimensions

Atıf dizinleri kapsadıkları dergiler açısından literatürde çok kez analiz edilmiştir. En güncel çalışmalardan birinde [4] içerikte dizinlenen dergilerdeki çakışma oranları Şekil 1'de gösterilmektedir. 

Şekil 1. Üç atıf veri tabanında çakışma oranları

Şekil 1. Üç atıf veri tabanının çakışma oranları [4]

Şekilden de görüleceği üzere dergi kapsamı en geniş veri tabanı Dimensions'tur. Onu Scopus ve Web of Science takip etmektedir. Scopus ve Web of Science'ın içerik itibariyle birbirine çok benzediği söylenebilir. 

Kaynakça

[1] Martín-Martín, A., Thelwall, M., Orduna-Malea, E. et al. Google Scholar, Microsoft Academic, Scopus, Dimensions, Web of Science, and OpenCitations’ COCI: a multidisciplinary comparison of coverage via citations. Scientometrics 126, 871–906 (2021). https://doi.org/10.1007/s11192-020-03690-4

[2] Web of Science dergi seçim kriterleri: https://clarivate.com/products/scientific-and-academic-research/research-discovery-and-workflow-solutions/web-of-science/core-collection/editorial-selection-process/ 

[3] Scopus dergi seçim kriterleri: https://www.elsevier.com/solutions/scopus/how-scopus-works/content/content-policy-and-selection

[4] Singh, V.K., Singh, P., Karmakar, M. et al. The journal coverage of Web of Science, Scopus and Dimensions: A comparative analysis. Scientometrics 126, 5113–5142 (2021). https://doi.org/10.1007/s11192-021-03948-5

Last modified: Monday, 17 October 2022, 4:43 PM