Katılımcı Platformlar
Nedir?
Çevrimiçi katılımcı platformlar coğrafi olarak yayılmış araştırmacıları, çalışmaları için sorunsuz bir şekilde işbirliği yapmalarına, araştırma konularının yanı sıra fikir ve deneyimlerini paylaşmalarına fırsat vererek birbirine bağlar. Katılımcı platformlar genelde birçok kişinin eşzamanlı bağlanabildiği ve aynı iş üzerinde çalışabildiği sanal bir ortam sunan çevrimiçi hizmetlerdir. Bunlar, yoğun paylaşıma ve işbirliğine imkan veren web forumları ve wikileri, katılımcı doküman barındırma ve veri analizi ya da görselleştirme araçları gibi disipline özgü araçları da içeren paylaşım ve işbirliğine imkan veren birçok aracı kapsayan sanal çalışma ortamlarından -virtual research environments (VREs)- araştırmacıların gerçek zamanlı olarak çalışmanın (yazma ya da analiz gibi) belirli yönleri üzerinde birlikte çalışmasını sağlayan belirli özel araçlara kadar değişiklik göstermektedir.
Gerekçe
Araştırmacılar belirli araştırma soruları üzerinde çok sayıda bakış açısına imkan vermek üzere uluslararası ve disiplinlerarası konsorsiyumlarda giderek daha fazla çalıştıkça, araştırma işbirliği katlanarak artmakta ve araştırma grupları her zamankinden daha fazla çokdisiplinli olmaktadır. Ulusal ve uluslararası işbirliğine dayalı araştırmaları teşvik etmek, fon sağlayıcıların giderek artan bir önceliği haline gelmektedir. Örneğin, Avrupa Komisyonu temsilcisi Carlos Moedas'ın stratejisinin kalbinde yer alır (bkz. "Open Science, open innovation, open to the world").
Sanal Araştırma Ortamları - Virtual Research Environments (VRE) ve katılımcı platformlar kıtalar, zaman dilimleri ve disiplinler arasında işbirliği fırsatı sunar. Bu modülde, günümüzde işleyen durumdaki katılımcı platformlar ve bunların araştırma iş akışlarınızı nasıl iyileştirebileceği ile ilgili bir anlayış geliştireceksiniz.
Öğrenme hedefleri
Başlıca işbirlikçi platform türlerinin neler olduğunu ve her birinin kullanım gerekliliklerini öğrenmek.
Bu gibi sistemlerin avantajlarını öğrenmek.
Bu tür platformlar aracılığıyla işbirliği yapmanın olası eksikliklerini ve bunların nasıl üstesinden gelineceğini belirlemek.
Temel unsurlar
Bilgi ve beceriler
Sanal araştırma ortamları - Virtual research environments (VREs)
Sanal araştırma ortamları "yenilikçi, dinamik ve her zaman her yerde olabilen (ubiquitous), dağınık konumlardaki bilim insanlarının farklı yönetim alanlarında farklı sistemler tarafından yönetilen verilere, yazılımlara erişebildiği ve kaynaklar üzerinde işlem yapabildiği araştırma destek ortamları" olarak tanımlanmaktadır (Candela, Castelli ve Pagano, 2013).
Burada önemli bir husus, bu araçların çoğunun disipline özgü doğasıdır. Avrupa Komisyonu, araştırmacıların farklı kaynaklardan gelen heterojen yapıdaki verileri entegre etmesini, modellemesini, simülasyon, veri keşfi, madenleme ve görselleştirme gibi karmaşık görevleri işbirliği içerisinde gerçekleştirmelerini sağlamak için topluluklara özgü bir dizi sanal araştırma platformunu e-altyapı fon akışı kapsamında finanse etmiştir:
VI-SEEM - Güneydoğu Avrupa ve Doğu Akdenizdeki disiplinlerarası topluluklar için bölgesel sanal araştırma ortamları
MuG - Çok Ölçekli Karmaşık Genomikler
OpenDreamKit - Matematiğin ilerlemesi için açık dijital araştırma ortamı araç kutusu
BlueBRIDGE - Mavi büyümeyi (blue growth) desteklemek için inovasyonu, karar vermeyi, yönetişimi ve eğitimi teşvik etmek amacıyla araştırma ortamları oluşturma
VRE4EIC - Çok disiplinli araştırma topluluklarını güçlendirmek ve yenilik ve işbirliğini hızlandırmak için Avrupa çağında birlikte çalışabilir sanal araştırma ortamı
West-Life - Yapısal biyoloji için dünya çapında e-altyapı
Bazı kütüphaneler halihazırda belirli projeler için kişiselleştirilmiş sanal araştırma ortamları sunmaktadır. Örneğin, Leiden Üniversitesi Kütüphanesi üçten daha fazla kişinin yer aldığı tüm dış kaynaklı projeler için sanal araştırma ortamları sunmaktadır.
Açık Bilim bağlamında özellikle önemli bir katılımcı platform Open Science Framework'tür (OSF). Açık kaynak teknolojileri temelli ve kar amacı gütmeyen Center for Open Science tarafından oluşturulan OSF, kendisini "tüm araştırma döngüsünü birbirine bağlayan bilimsel bir ortak alan" olarak markalaştırmaktadır. OSF, araştırmacıların sınırlı sayıda ortak çalışanla projeler üzerinde özel olarak çalışmalarına ve projelerinin herhangi bir kısmını veya tamamını açık hale getirmelerine imkan verir. Dropbox, GitHub ve Google Dokümanlar gibi diğer ortak çalışma sistemleri ile doğrudan bağlantılıdır ve araştırma verilerini, protokolleri ve materyalleri depolamak ve arşivlemek için kullanılabilir.
Birlikte yazma platformları
Özellikle şu anda baskın olan "yayınla ya da yok ol" araştırma kültüründe yazmak, araştırmacıların hayatındaki temel bir görevdir. Birçok çevrimiçi araç ve platform, araştırmacılara dokümanlar üzerinde gerçek zamanlı olarak birlikte çalışma imkanı verir ve böylece Word belgelerinin e-posta üzerinden alış-verişi ile sürüm oluşturma eziyetinden kurtarır. Overleaf, Authorea, Fidus Writer, ShareLaTeX ve Google Dokümanlar bu platformlardandır. Bu araçların birçoğunun özel teknolojilere dayandığını ve bazılarının gelişmiş özellikler için ödeme gerektirdiğini unutmayın.
Kaynak yönetimi ve keşfi
Çalışma gruplarının kaynaklarını depolamasına ve yönetmesine olanak veren birçok araç vardır. Örnekler arasında Zotero, Citavi ve CiteUlike sayılabilir. Mendeley paylaşılabilir bir kaynak yönetiminin yanı sıra bünyesinde bir sosyal ağ ile makale görselleştirme araçlarını da bulundurur. Benzer şekilde, BibSonomy araştırmacıların yer imlerini (bookmarks) ve literatür listelerini paylaşmalarına olanak tanır.
Dipnot/açıklama ve değerlendirme
Web'in gücü, PubPeer ve Academic Karma gibi hizmetler ve bunun yanı sıra Hypothes.is ve PaperHive gibi dipnot/açıklama araçları aracılığıyla yayın sonrası ortak değerlendirmenin yeni yöntemlerini mümkün kılmıştır.
Akademik sosyal ağlar
Araştırmacılar Web'i uzun zamandır Twitter, Facebook ve Linkedin gibi ana akım sosyal ağlar ya da ResearchGate, Academia.edu ve Loop gibi özel akademik sosyal ağlar aracılığıyla sosyal ağ oluşturmak için kullanmaktadır.
Sorular, engeller ve yaygın yanlış anlamalar
S: "İşbirliği sürecime neden bir düzey daha karmaşıklık eklemeliyim? doc dosyasını paylaşmak yeterli!"
C: Bu doğru değil; alışılmış çalışma tarzınıza yeni araçlar ve platformlar ekliyormuşsunuz gibi görünse de, bunlar aslında ilk etapta farkında olmadığınız iletişim sorunlarını çözmektedir. Örneğin, sadece (yapılan değişikliklerin işaretli olduğu ya da olmadığı) bir doc dosyası kullanmak, daha üst düzey bilgiyi gösterir ve genellikle yalnızca tüm bilimsel sürecin sonunda olur. Planlamadan raporlamaya kadar katılımcı bir ortam bağlamında çalışmak, hem açık iletişim hem de yeterli kaynak sağlar.
Öğrenme çıktıları
Araştırmacı, daha fazla katılımcı araştırmaya yardımcı olmak için mevcut seçenekler yelpazesine aşina olacaktır.
Araştırmacılar, iş akışları için neyin en iyi olduğuna karar verdikten sonra, araştırma süreci, yazma/oluşturma ve araştırma sonuçlarını paylaşma için daha fazla işbirliği amacıyla GitHub ve Open Science Framework gibi katılımcı araçları kullanabileceklerdir.
Araştırmacı, ortak doküman yazma, makalelere açıklama ekleme ve bu tartışmayı paylaşma amacıyla meslektaşları ile işbirliği yapabilecektir.
Candela ve diğerleri (2013). Virtual Research Environments: An Overview and a Research Agenda. Data Science Journal. 12, pp.GRDI75–GRDI81. doi.org/10.2481/dsj.GRDI-013
Open Science Framework. The promise of Open Science collaboration. osf.io
Voss ve Procter (2009). Virtual research environments in scholarly work and communications, Library Hi Tech, Vol. 27 Issue: 2, pp.174-190. doi.org/10.1108/07378830910968146