Topic outline

  • General

    Collapse all Expand all

  • Giriş: Araştırma verisi nedir?

    Araştırma verilerini yönetebilmek için öncelikle araştırma verisinin ne olduğu ve neyi kapsadığının iyi anlaşılması gerekmektedir. Araştırma verisi ile ilgili farklı tanımlamalar yapılmaktadır. Bu bölümde bu tanımlar üzerinde durularak, kavramın anlatılması amaçlanmaktadır.  Ayrıca, araştırma verisini daha iyi anlayabilmeyi sağlamak üzere araştırma verisi türlerinden de bahsedilmektedir.

    Bölüm özeti: 

     

     

  • Araştırma verisi hazırlama sürecinde tasarım, planlama, izinler

    Bu bölümde araştırma verisinin analize hazır hale getirilmesi sürecinden araştırma tasarımı ve veri yönetimi yaşam döngüsü bağlamında bahsedilerek, verilerin hazırlanması aşamasında dikkat edilmesi gereken veri paylaşım izinleri, veri hak sahipliği gibi hususlar üzerinde durulmaktadır.

    Araştırma tasarımı alt başlığında nicel ve nitel araştırma süreci aşamalarından bahsedilmekte, araştırmanın verilerine ilişkin işlemler (veri bulma, veri toplama, veri temizleme gibi) bu aşamalar bağlamında ele alınmaktadır.

    Veri yönetiminin planlanması kısmında veri yönetiminin ne olduğu ve neden önemli olduğu anlatıldıktan sonra bu konunun gerekliliği mevcut uygulamalar üzerinden örneklendirilecektir. Bu kısımda ayrıca, araştırma verilerinin yönetimi için geliştirilen farklı veri yaşam döngüleri tanıtılıp, veri yönetiminin nasıl yapılması gerektiğini ortaya koymak üzere geliştirilen veri yönetim politikası ve veri yönetim planından bahsedilmektedir. Örnek veri yönetim politikaları üzerinden veri yönetiminde paydaşların ve verinin sahibinin kimler olduğu tartışılmaktadır.

    Veri paylaşım izinlerinin belirlenmesi başlığı altında araştırma verilerinin paylaşımı kavramı anlatılmakta, veri paylaşımının farklı paydaşlar için sağlayacağı faydalardan bahsedilerek, veri paylaşımı ile ilgili yasal süreçler, hak ve sorumluluklar konusunda bilgi verilmektedir. Mevcut veri yönetim politikalarında veri paylaşımının nasıl ele alındığı örnekler üzerinden araştırma yapan ve araştırmalar için fon sağlayan kurumlar özelinde gösterilmektedir.

    Takip eden alt bölüm olan Mevcut verilerin saptanması başlığı altında veri toplamadan önceki aşama olan veriyi bulma aşamasında yararlanılabilecek kaynaklar tanıtılmaktadır. Özellikle veri arşivlerinden, bu arşivlerde depolanan verilerin özelliklerinden ve nasıl kullanılabileceğinden bahsedilmektedir.

    Veri toplama yöntemleri adlı son alt bölümde farklı veri türlerini toplamak için kullanılabilecek deney, gözlem, anket, ölçüm gibi veri toplama yöntemleri anlatılmaktadır.

    Bölüm özeti:

      

      

  • Veri işleme yöntem ve teknikleri

    Bu bölümde veri yaşam döngüsünde Araştırma verisi üretme sürecinden başlayarak Veri kodlama, Veri kontrolü ve veri temizleme, Anonimleştirme, Veri tanımlama (üst veri) ve Veri yönetimi ve saklama süreçleri hakkında detaylı bilgi verilmektedir. Bu bağlamda, veri yaratma ile veri işleme unsurları detaylı olarak incelenmektedir.

    Verilerin başka sistemlerce anlaşılabilir/okunabilir olması üst veri (metadata) standartları sayesinde mümkündür. Farklı bilim dallarında kullanılan farklı üst veri standartları bulunmaktadır. Veri tanımlama kısmında sıklıkla kullanılan üst veri standartları konusunda bilgi verilmekte ve örnekler paylaşılmaktadır. Veri yönetimi ve saklama başlığı altında ise şifreleme, güncelleme, yedekleme, güvenliğini sağlama ve uzaktan erişim gibi verinin korunması ve saklanması ile ilgili konularda yapılması gereken uygulamalar detaylandırılmaktadır.

    Bölüm özeti

      

      

  • Araştırma verisinin korunması

    Bu bölümde Veri İşleme Yöntem ve Teknikleri bölümünde anlatılan konular ile bağlantı kurularak veri koruma konusu aktarılmaktadır Bu bağlamda, öncelikle Veriyi en uygun biçime getirme ile ilgili temel bilgiler aktarılmakta, ardından Veriyi yedekleme ve saklama konularında detaylı bilgiler sunulmaktadır. Ayrıca, veri yönetimi konusunda önemli bir yeri olan Veri sahipliği ve provenans konuları da değinilmektedir.

    Bölüm özeti:

       

       

  • Araştırma verisini erişilebilir kılma

    Bu bölüm üretilen araştırma verilerinin uygun platformlarda, uygun şekilde paylaşılıp, duyurularak bu verilere erişimin sağlanmasında dikkat edilmesi gereken unsurlar üzerinedir. Veri paylaşımında uygulanması gereken lisansların da anlatıldığı bu kısımda, ayrıca veriye erişim için en önemli konularının başında gelen veri atıfı konusuna da değinilmektedir.

    Üç alt başlıktan oluşan bu bölümde, Erişim kontrolü başlığı altında araştırma verilerini veri arşivlerinde ya da diğer kaynaklarda paylaşarak, veriye erişim sağlama ve verinin tekrar kullanılmasına olanak verme aşamasında söz konusu verilere erişimin nasıl kontrol edilebileceği anlatılmaktadır.

    Verilerin lisanslanması konusunu temel olan Entelektüel mülkiyet hakları başlığı altında lisanslama amacıyla, özellikle Creative Commons lisansları olmak üzere kullanılabilecek lisans türlerinden, lisanslamanın nasıl yapılacağı/yapılması gerektiğinden ve lisansların son kullanıcılar açısından ne ifade ettiğinden bahsedilmektedir. Ayrıca, üçüncü parti telif hakları ve sorumluluk paylaşımı konuları üzerinde durulmaktadır.

    Veriyi duyurma ve veri atıfı kısmında toplanan ve paylaşıma uygun formata getirilen veriler konusunda ilgilileri haberdar etmek ve verilere erişimi artırmak amacıyla verilerin duyurulmasında kullanılabilecek farklı platformlardan bahsedilmektedir. Araştırmacılar tarafından üretilen ve bir bilimsel çıktı olan araştırma verilerine atıf yapılmasının gerekliliği, veri depolama, veriyi paylaşma ve duyurma, veriyi erişime açma ve yeniden kullanımını sağlama konuları ile birlikte ele alınmaktadır. Veriye atıf konusunda doi numarasının erişim ve veri ilişkilendirme açısından önemi üzerinde durularak, veri atıf indeksleri ile ilgili bilgi verilmekte, bu indeksler tarafından üretilen veri atıf metriklerinden bahsedilmektedir.

    Bölüm özeti: